| | | POCZĄTKI | | | ZROBIONO | | | ZDJĘCIA | | | DOM DZIENNEGO POBYTU | | |
|
Teresa Dietrich
KATOLICKI DOM OPIEKI DZIENNEGO POBYTU DLA OSÓB STARSZYCH prowadzony przez Klub Inteligencji Katolickiej w Bielsku-Białej (Fragmenty pracy dyplomowej)  Bielsko-Biała 2007 r.  Wstęp
 Domy dziennego pobytu jako forma przeciwdziałania samotności osób starszych
Dom Dziennego Pobytu dla Osób Starszych "Józefów" prowadzony przez Klub Inteligencji Katolickiej w Bielsku-Białej
1. Rys historyczny
2. Działalność Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych w "Józefowie"
3. Przyjęcie nowej osoby do Domu
4. Uczestnicy
5. Kadra
6. Formy finansowania
Zakończenie
Zdjęcia
Wstęp Starzenie się społeczeństwa jest jednym z charakterystycznych zjawisk współczesnego świata. Polega ono na stałym zwiększaniu się liczby ludzi starych. Prognozy demograficzne wskazują, iż starzenie się polskiego społeczeństwa będzie w dalszym ciągu postępować. Wzrost odsetka ludzi starych spowodowany jest wieloma czynnikami, z których najważniejsze to: wydłużanie się przeciętnego trwania życia, spadek wskaźnika urodzeń oraz skuteczna walka z chorobami. Obecnie nie do końca można sprecyzować pojęcie - człowiek stary. Wiek biologiczny nie zawsze jest tożsamy ze zmianami pschofizycznymi a granica starości jest pojęciem względnym, dlatego pojęciem tym zwykło się określać ludzi w wieku poprodukcyjnym (emerytalnym). Okres ten staje się okresem wyciszenia, zasłużonego wypoczynku, ale często z chwilą przejścia na emeryturę pogarsza się jakość życia. Starzenie się jest procesem, dlatego nie powinien to być okres nagłego wycofania się z życia społecznego, kulturalnego i towarzyskiego, ponieważ może to spowodować osamotnienie i izolację. Problemem osób starszych o wyjątkowym znaczeniu staje się samotność, choroba, życie w ubóstwie, poczucie nieprzydatności. Wpływają na to procesy demograficzne i coraz bardziej widoczny kryzys polskiej rodziny, w której trudniej o miejsce dla człowieka starego. Osoby w podeszłym wieku, nieraz zniedołężniałe, potrzebują pomocy, wsparcia, troski ze strony swoich najbliższych a przede wszystkim ze strony dorosłych dzieci. Obowiązek troski o osoby starsze spoczywa w pierwszej kolejności na rodzinie. Jest oczywiste, że rodzina nie zawsze jest w stanie sama zapewnić opiekę nad seniorem. W sytuacji, gdy rodzina nie może podjąć odpowiedzialności za osobę starszą lub gdy tej rodziny nie ma, wówczas instytucje pomocy społecznej są zobowiązane do wsparcia osób w podeszłym wieku. Administracja publiczna, a także organizacje pozarządowe są zobligowane do rozwiązywania szeregu zadań, które wynikają ze starzenia się społeczeństwa. Osoby w podeszłym wieku mogą liczyć na pomoc i wsparcie różnego rodzaju instytucji pomocy społecznej, wśród których są:
Osoby starsze najchętniej pozostają w swoich mieszkaniach, dlatego atrakcyjną formą spędzania wolnego czasu i opieki nad seniorami są dzienne domy pomocy. Domy te pozwalają na organizację codziennego życia, pomoc materialną, spożywanie posiłków, a także zaspokajanie potrzeb kulturalnych. Bardzo ważny jest również kontakt z ludźmi o podobnych problemach życiowych. Taką formę wsparcia dla osób w podeszłym wieku zaproponował również Klub Inteligencji Katolickiej w Bielsku-Białej, otwierając w 2001 roku Dom Dziennego Pobytu dla Osób Starszych dysponujący 25 miejscami Domy dziennego pobytu jako forma przeciwdziałania samotności osób starszych 
Utrzymanie, a może raczej podtrzymywanie samodzielności ludzi starych wykracza poza zadania służby zdrowia: powinna stać się wyzwaniem dla gerontologii, polityki społecznej, a także dla całego społeczeństwa. Nauczmy się żyć ze starością - nie tylko ze starością innych, ale także z przyszłą lub obecną starością własną. [...] Starość przypomina księżyc w trzeciej i czwartej kwadrze; jeszcze świeci, jeszcze bawi swoim pięknem, ale z każdym dniem światła jest coraz mniej. Można przedłużyć blask starości poprzez wielokierunkowe działania profilaktyczne, pomoc medyczną i zabezpieczenie socjalne. W ten bardzo obrazowy sposób został scharakteryzowany kierunek działań tworzących warunki godnej starości. Przejście na emeryturę powoduje nie tylko obniżenie poziomu materialnego osób starszych, ale również szczególnie dla ludzi aktywnych jest poważnym problemem emocjonalnym. W Polsce duży odsetek osób korzysta z możliwości przejścia na wcześniejsze emerytury, chcąc sobie zapewnić skromny, ale pewny dochód w sytuacji niepewności na rynku pracy. Zaprzestanie aktywności zawodowej nie powinno być równoznaczne z bezczynnością. Potrzebne jest upowszechnianie działań mających na celu aktywizację zawodową i społeczną osób starszych oraz kształtowanie środowiska lokalnego tak, aby sprzyjało takiej postawie. Do najważniejszych problemów ludzi starszych można zaliczyć samotność i poczucie nieprzydatności. Jedną z form przeciwdziałania takim problemom jest aktywizacja osób w podeszłym wieku poprzez ich udział w zajęciach proponowanych przez domy dziennego pobytu. Miasto Bielsko-Biała prowadzi Dom Dziennego Pobytu dla osób w podeszłym wieku, które dysponują miejscami dla 100 osób. Jest to jednak ilość niewystarczająca w Mieście, w którym liczba mieszkańców w wieku 60 i więcej lat przekroczyła 32.000. Jednak gmina - podobnie jak powiat - może zawierać umowy z innymi podmiotami, którym może przekazywać wykonywanie zadań z zakresu pomocy społecznej. Na zasadzie współpracy z Miastem Klub Inteligencji Katolickiej w Bielsku-Białej prowadzi Dom Dziennego Pobytu dla Osób Starszych, dysponujący 25 miejscami. Dom Dziennego Pobytu dla Osób Starszych "Józefów"prowadzony przez Klub Inteligencji Katolickiej w Bielsku-Białej
1. Rys historyczny
Działalność charytatywno - opiekuńcza i niesienie pomocy potrzebującym jest jednym z głównych celów statutowych Klubu Inteligencji Katolickiej w Bielsku-Białej, który realizuje go m. in. poprzez "niesienie pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób". Klub Inteligencji Katolickiej w Bielsku-Białej powstał 25 lutego 1981 roku na podstawie decyzji Wojewody Bielskiego i został wpisany do Rejestru Stowarzyszeń Urzędu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej. Od dnia 14 maja 2001 roku jest zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem: 0000010905. W roku 1997, w czasie Walnego Zebrania Klubu Inteligencji Katolickiej podjęto uchwałę w sprawie zorganizowania Katolickiego Domu Opieki. Od tego momentu Zarząd Klubu podjął starania o pozyskanie nieruchomości na terenie miasta Bielska-Białej odpowiedniej dla realizacji podjętej uchwały. Otrzymana przez Klub Inteligencji Katolickiej nieruchomość o powierzchni 3 ha była częściowo zabudowana, częściowo zalesiona. Na jej terenie znajdowały się trzy obiekty budowlane: secesyjna jednopiętrowa willa z użytkowym poddaszem, parterowy pawilon mieszkalno-socjalny oraz budynek gospodarczy. Zarówno budynki, jak i tereny zielone były bardzo zaniedbane, zniszczone i wymagały dużych nakładów pracy i środków finansowych, w celu doprowadzenia do stanu używalności. Grupa architektów, konstruktorów budowlanych, prawników oraz wykonawców wyłoniona spośród członków i sympatyków Klubu Inteligencji Katolickiej przeprowadziła analizę możliwości adaptacji uzyskanych budynków na cele Katolickiego Domu Opieki "Józefów". Po wielu dyskusjach podjęto decyzję, iż w pierwszej kolejności należy wyremontować willę, przystosowując ją na cele Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych. W dniu 2 lipca 2001 r. nastąpiło otwarcie Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych w "Józefowie". Do dyspozycji seniorów oddano parter willi, gdzie na powierzchni użytkowej około 160 m2 znajduje się: świetlica z kominkiem, jadalnia z bardzo dobrze wyposażonym aneksem kuchennym, kaplica oraz zaplecze sanitarne. Pomieszczenia Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych są przestronne, jasne, pozbawione barier architektonicznych i dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Nowe, wygodne fotele i krzesła, stoliki, szafy, sprzęt RTV, pełne ciekawych książek regały biblioteczne, stanowiące wyposażenie Domu sprawiają bardzo korzystne wrażenie. Z jadalni jest wyjście na piękny, duży taras, z którego (bez konieczności pokonywania barier architektonicznych) można przejść do parku. W parku, wśród starych drzew, krzewów i kwiatów znajduje się altanka ogrodowa, kapliczka Matki Bożej, ławeczki, a także miejsce na ognisko. Na piętrze willi znajdują się pomieszczenia biurowe oraz pomieszczenia zajmowane przez Diecezjalny Ośrodek Wspierania Rodziny. Ośrodek przeznaczony jest dla młodych matek samotnie wychowujących dzieci. W Ośrodku samotne matki uczą się szycia, gotowania, szydełkowania, robienia na drutach, opieki nad dziećmi, a także wykonują różne prace plastyczne, podczas gdy ich dzieci bawią się w domowym przedszkolu lub w ogrodzie wyposażonym w huśtawki, zjeżdżalnie oraz piaskownice. Do głównych celów funkcjonowania Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych należy: utrzymywanie aktywności psychospołecznej osób w podeszłym wieku, ukazywanie alternatywnych sposobów aktywnego zagospodarowania wolnego czasu, udzielanie pomocy socjalnej i psychologicznej dla osób starszych, samotnych, znajdujących się w trudnych warunkach materialnych, rodzinnych i mieszkaniowych, zapewnienie częściowego wyżywienia, zapobieganie instytucjonalizacji czyli umieszczania osób starszych w domach stałego pobytu. 2. Działalność Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych w "Józefowie"
Początkowo informacje o planach utworzenia Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych przy ulicy Grzybowej 8 w Bielsku-Białej przekazywano mieszkańcom miasta w ogłoszeniach parafialnych w bielskich kościołach. Następnie, wiadomość o istnieniu Domu, pierwsi użytkownicy przekazywali swoim znajomym i tak powstała 25 osobowa grupa uczestników tej placówki. Członkowie rodzin osób, które po stracie współmałżonka popadły w depresję prosili, aby przyjąć do Domu Dziennego Pobytu ich bliskich. Kontakt z innymi ludźmi, którzy niejednokrotnie mieli takie przeżycia, wspólne rozmowy i zajęcia pozwoliły im powrócić do równowagi psychicznej. Nieruchomość, na terenie której działa Dom Dziennego Pobytu dla Osób Starszych, położona jest przy ulicy Grzybowej 8 w Bielsku-Białej. Odległość od przystanku autobusu MZK nr 8 wynosi około 800 m, a od końcowego przystanku autobusu linii nr 1 około 1km. Dla wielu osób w podeszłym wieku problemem jest dotarcie do "Józefowa". W tym celu zorganizowano dowóz uczestników zajęć Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych Busem MZK, który odjeżdża z końcowego przystanku autobusu linii nr 1 do "Józefowa" od poniedziałku do piątku o godzinie 945 oraz z powrotem o godzinie 1515. Z tego transportu korzystają jednak tylko niektórzy, ponieważ część osób od przystanku autobusowego dochodzi do "Józefowa" pieszo, a część jest dowożona przez członków swoich rodzin. W okresie od wiosny do jesieni, gdy nie pada deszcz, niektóre osoby dojeżdżają na rowerze. Po przyjściu do Domu, każdy uczestnik zajęć podpisuje listę obecności, na podstawie której osoba prowadząca zajęcia zamawia ciepły posiłek. Posiłki są zamawiane i dostarczane przez Zakład Usługowo-Handlowy "Szóstka" z Bielska-Białej. Uczestnicy zajęć w Domu codziennie rano mogą brać udział w odprawianej w kaplicy Mszy św., po której w jadalni czekają na nich świeże drożdżówki oraz gorąca kawa lub herbata, natomiast około godziny 1300 wszyscy obecni spożywają dwudaniowy posiłek z kompotem. Seniorzy wybrali spośród siebie Samorząd, który ukonstytuował się w dniu 1 października 2002 roku. W skład Samorządu wchodzi pięć osób: przewodniczący, skarbnik, osoba odpowiedzialna za sprawy kulturalno-oświatowe oraz dwóch członków. Samorząd stara się angażować do pracy wszystkich uczestników zajęć. Stwierdzono, iż każdy ma jakiś zawód, zdolności oraz zainteresowania i powinien się wykazać, a swoimi przeżyciami i doświadczeniami podzielić z innymi. Są osoby, które piszą wiersze, inni mają zdolności aktorskie, pięknie recytują wiersze czy śpiewają, opowiadają ciekawe historie oraz dowcipy. Członkowie Samorządu opracowują na każdy miesiąc plan zajęć, który następnie przedstawiają wszystkim uczestnikom oraz osobom prowadzącym zajęcia. Po zaakceptowaniu planu przez wszystkich zainteresowanych, Samorząd czuwa nad jego realizacją. Plan pracy uwzględnia różne uroczystości, w tym imieniny czy urodziny uczestników zajęć, święta, prelekcje, wystawy okolicznościowe. Np. w roku 2007 z okazji Dnia Kobiet każdy z uczestników przygotował i przedstawił sylwetki znanych kobiet. Prezentacja była połączona z wystawą fotografii, recytacją wierszy i śpiewem piosenek. Organizowane są liczne wystawy na tematy historyczne (np. rocznica Powstania Warszawskiego, odzyskania niepodległości, zamordowania polskich oficerów w Katyniu, Ostaszkowie i Miednoje, rocznice śmierci i urodzin Papieża Jana Pawła II itd.) połączone ze wspomnieniami oraz śpiewem pieśni patriotycznych, a także prezentacją odznaczeń wojskowych, wystawy numizmatyczne, filatelistyczne, z okazji świąt kościelnych wystawy np. palm wielkanocnych, pisanek, kartek i ozdób świątecznych. Uczestnicy zajęć projektują i wykonują ozdoby okolicznościowe, stroiki oraz dekoracje stołów
i pomieszczeń. Przygotowują prelekcje z przeźroczami np. na temat "Chrystus Frasobliwy w ilustracji, rzeźbie, literaturze", "Procesje Bożego Ciała w różnych rejonach Polski", "Sanktuaria Polskie", "Lecznicze właściwości piwa" oraz wystawa podkładek piwnych, cykliczne prezentacje parków narodowych, poszczególnych dzielnic Bielska-Białej czy innych miast Polski. Osoby uczestniczące w zajęciach przygotowują również wystawy
z okazji pór roku np. "Złota Polska Jesień", "Dzień Rumianego Jabłuszka" czy "Wiosna nadchodzi".
W słoneczne i ciepłe dni seniorzy bardzo chętnie przebywają na świeżym powietrzu, prowadząc zajęcia na tarasie, grzejąc kiełbaski na ognisku, grillując, modląc się przy kapliczce Matki Bożej czy spacerując alejkami parku. W Domu odbywają się również występy dzieci ze Świetlicy Środowiskowej "Dzieciątka Jezus", która mieści się w bardzo ładnie wyremontowanym przez Klub Inteligencji Katolickiej budynku gospodarczym, znajdującym się na terenie "Józefowa". Seniorów odwiedzają także, występując z przygotowanymi przez siebie programami, uczestnicy zajęć Warsztatów Terapii Zajęciowej dla Osób Niepełnosprawnych w Bielsku-Białej, prowadzonych przez Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie "PORT". 3. Przyjęcie nowej osoby do Domu
Przy zapisywaniu się do Domu, z każdym z uczestników przeprowadzana jest "Ankieta dla Pensjonariuszy Domu Dziennego Pobytu", w której są odnotowywane ważne informacje dotyczące danej osoby, a mianowicie: imię i nazwisko, adres zamieszkania, telefon kontaktowy, z kim zamieszkuje oraz telefon tej osoby, środki utrzymania, wysokość dochodu, czy wyraża chęć korzystania z obiadów oraz z dowozu do Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych. Ponadto w ankiecie zapisywana jest deklaracja uczestnika do korzystania z zajęć codziennie czy w wybrane dni tygodnia, a także jego zainteresowania oraz stan zdrowotny - rodzaj schorzeń. Następnie jest ustalana dopłata do obiadów, która wynosi 4 zł na dzień, ale istnieje możliwość zwolnienia z tej odpłatności. Wysokość dochodów oraz sytuacja rodzinna i zdrowotna danej osoby ma wpływ na to czy ponosi ona dopłatę do posiłków czy jest z niej zwolniona. Osoba, która przyszła do Domu po raz pierwszy, jest witana przez panią prowadzącą zajęcia, która następnie przeprowadza rozmowę, uzyskując najważniejsze informacje służące m. in. do sporządzenia ankiety. Zapoznaje kandydata z zasadami panującymi w Domu, z prowadzonymi zajęciami i przedstawia pozostałym uczestnikom. Nowo przyjmowana osoba jest w centrum zainteresowania uczestników zajęć, którzy chcą się wszystkiego o niej dowiedzieć, a także opowiedzieć o sobie. 4. Uczestnicy
Dom Dziennego Pobytu dla Osób Starszych, będący częścią Katolickiego Domu Opieki "Józefów", przeznaczony jest dla 25 osób w podeszłym wieku. Obecnie w zajęciach uczestniczy 21 kobiet i 4 mężczyzn. Najmłodsza uczestniczka ma 60 lat, a najstarsza 87. Wszyscy są mieszkańcami Bielska-Białej. Do "Józefowa" dojeżdżają z różnych, nawet bardzo odległych dzielnic miasta (np. Stare Bielsko, Złote Łany). Z analizy ankiet przeprowadzanych z każdym uczestnikiem zajęć w Domu wynika, iż spośród 25 osób jedynie 3 posiadają współmałżonka, a pozostałe osoby są samotne. Wśród samotnych uczestników Domu 6 mieszka z rodziną lub opiekunem, a 16 osób zamieszkuje samodzielnie. Przeprowadziłam rozmowy z wszystkimi osobami, które przychodzą do Domu. Każda z tych osób podkreślała, że samotność jest straszną rzeczą, a przebywanie z innymi ludźmi, rozmowa z nimi, możliwość zwierzenia się ze swoich przeżyć, zmartwień czy radości, a przede wszystkim odczucie, że jest się przez kogoś wysłuchanym, daje spokój, radość, poczucie ciepła i bezpieczeństwa. 5. Kadra
Początkowo, ze względu na bardzo skromne środki finansowe jakimi dysponował Klub Inteligencji Katolickiej na prowadzenie Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych, zajęcia z seniorami prowadzili wolontariusze: Magda, Grażyna i Paweł. Byli to młodzi ludzie, w wieku wnuków niektórych uczestników zajęć, ale mimo to, bardzo szybko nawiązali wspólny kontakt i potrafili stworzyć ciepłą, serdeczną atmosferę.
Z czasem, po usilnych staraniach, KIK podpisywał umowy z Powiatowym Urzędem Pracy w Bielsku-Białej o pozyskanie absolwentów szkół wyższych, którzy prowadzili zajęcia
w Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych w ramach stażu dla bezrobotnych absolwentów, a także w ramach prac interwencyjnych.
6. Formy finansowania
Klub Inteligencji Katolickiej w Bielsku-Białej pozyskuje środki finansowe na pokrycie kosztów funkcjonowania Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych kwestując za zgodą proboszczów w bramach kościołów Bielska-Białej oraz z darowizn od prywatnych i publicznych darczyńców. Od roku 2005 Klub Inteligencji Katolickiej w Bielsku-Białej posiada status stowarzyszenia pożytku publicznego i otrzymuje 1% podatku członków i sympatyków Klubu, z przeznaczeniem na prowadzenie Domu Dziennego Pobytu dla Osób Starszych. Uczestnicy Domu, których miesięczny dochód przekracza 750 zł, partycypują w kosztach posiłków, płacąc tylko 4 zł za każdy dzień pobytu w Domu. Zakończenie
Dzięki zajęciom prowadzonym w Domu ich uczestnicy nie są samotni, mogą z kimś porozmawiać, podzielić się swoimi radościami choćby z otrzymanych od bliskich życzeń świątecznych czy imieninowych, ewentualnie poskarżyć się na swoje niepowodzenia, dolegliwości, poradzić się w trudnych dla siebie sprawach, zawsze licząc na wysłuchanie i zrozumienie. W gronie znajomych miło spędzają czas na rozmowach, śpiewie, wspólnych grach i zabawach, opowiadaniu dowcipów. Zdobywają nowe ciekawe informacje na różne interesujące ich tematy. Często osoby, które po śmierci współmałżonka popadły w depresję, poprzez uczestnictwo w zajęciach Domu odzyskały równowagę psychiczną.
Teresa Dietrich
|